Τα πρώτα Μινωικά παλάτια κατασκευάστηκαν γύρω στο 2000 π.Χ. Αποτελούν ένδειξη ενός συγκεντρωτισμού δύναμης στα χέρια μιας κεντρικής εξουσίας. Ο συγκεντρωτισμός αυτός οφειλόταν σε μια αιφνίδια πολιτική, πολιτιστική, οικονομική και θρησκευτική αναδιοργάνωση της ζωής. Η Κνωσός, η Φαιστός, τα Μάλια και άλλα μικρότερα παλάτια κι επαύλεις χτίστηκαν κατά την ίδια περίοδο. Καθώς μάλιστα δεν έχουν βρεθεί ενδείξεις ανταγωνισμού μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα παλάτια συνεργάζονταν αρμονικά. Τα παλάτια επέβαλλαν μια ιεραρχικά δομημένη κοινωνική οργάνωση με το βασιλιά στην κορυφή της πυραμίδας. Σημαντικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της ιεραρχίας έπαιζε και η θρησκεία. Από το μύθο που φτάνει ως τις μέρες μας μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο βασιλιάς παρουσιαζόταν στους ανθρώπους ως ο αντιπρόσωπος και ο φορέας της επικοινωνίας με τους θεούς. Ο Μίνωας είχε τη φήμη δίκαιου βασιλιά που θέσπισε δίκαιους νόμους, οι οποίοι του δόθηκαν από τους θεούς.

Τα παλάτια δεν ήταν απλά ο χώρος κατοικίας του βασιλιά και της οικογένειας του. Υπήρχαν χώροι αφιερωμένοι στους θεούς, δωμάτια για τελετές, εργαστήρια κεραμικής και σφραγιδοποιίας καθώς και μεγάλες αποθήκες αγροτικών ή άλλων εμπορικών προϊόντων. Τα παλάτια είχαν οργανωμένη διαχείριση. Αρκετές επιγραφές που έχουν βρεθεί παρουσιάζουν λίστες με τις προσφορές των πολιτών. Υπό τον έλεγχο των παλατιών βρισκόταν επίσης και το εμπόριο με τις αγορές της Αιγύπτου και της Ανατολής.

Οι τεχνικοί νεωτερισμοί που αναπτύχθηκαν για να εξυπηρετήσουν τις βιοτικές ανάγκες των πρώτων παλατιών ήταν πραγματικά καταπληκτικοί. Το αποχετευτικό σύστημα ήταν ιδιαίτερα περίπλοκο και παρέμεινε το καλύτερο σ' ολόκληρο το δυτικό κόσμο μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή (περίπου 2.000 χρόνια αργότερα!). Πέτρινοι σωλήνες οδηγούσαν το νερό σε μια κεντρική αποχέτευση και άλλοι σωλήνες μικρότερου μεγέθους αναλάμβαναν να αυξήσουν την πίεση και να τα οδηγήσουν έξω από τις αποφράξεις. Στην Κνωσό, οι Μινωίτες αντλούσαν πόσιμο νερό από το βουνό Γιούκτας, μια απόσταση περίπου δέκα χιλιομέτρων, το οποίο κατέληγε σε μια δεξαμενή μέσα στο παλάτι. Χρησιμοποιούσαν σωλήνες απόλυτα ταιριασμένους μεταξύ τους για να προστατεύεται το νερό μέσα στο ανώμαλο έδαφος των λόφων και των κοιλάδων. Παρόμοια συστήματα υπήρχαν και σε άλλα παλάτια. Τα παλάτια, όπως και τα σπίτια που υπήρχαν έξω από αυτά ήταν πολυεπίπεδα. Το χαμηλότερο επίπεδο συνήθως δεν είχε παράθυρα επειδή χρησιμοποιόταν σαν αποθήκη.

Τα παλιά παλάτια καταστράφηκαν τρεις φορές ανάμεσα στα 1900 και 1700 π.Χ. Την τελευταία φορά μάλιστα σχεδόν ισοπεδώθηκαν από ένα καταστροφικό σεισμό και οι Μινωίτες θεώρησαν άσκοπο να προσπαθήσουν να τα επισκευάσουν. Έτσι όλα τα παλάτια ξαναχτίστηκαν από την αρχή, αφού απομακρύνθηκαν τα ερείπια των παλιών.