Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως η γεωργία, η εκτροφή ζώων και η χειροτεχνία αποτελούσαν τις κύριες ασχολίες των κατοίκων. Ένας μεγάλος αριθμός εργαλείων βρέθηκαν στο χώρο. Η περιοχή είναι μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας και είναι μια ευχάριστη αλλαγή από τις άλλες δημοφιλείς αρχαιολογικές περιοχές της Κρήτης, δείχνοντας περισσότερο την πρακτική παρά την καλλιτεχνική όψη της μινωικής ζωής.

Η πόλη διασχίζεται από στενούς λιθόστρωτους διαδρόμους, που χωρίζουν τα σπίτια. Τα σπίτια αυτά έχουν ένα δωμάτιο και είναι χτισμένα από πέτρα ή μερικές φορές από τούβλα από πηλό. Τα σπίτια βρίσκονται γύρω από μια κύρια πλατεία και στο ψηλότερο σημείο ανασκάφηκε "το παλάτι". Είκοσι περίπου μέτρα βόρεια του παλατιού ήταν ένα δωμάτιο-ιερό όπου φυλάσσονταν ιερά αντικείμενα. Περιέχει ένα μεγάλο αριθμό από πήλινες φιγούρες και θρησκευτικά σκεύη. Η μικρή τους απόσταση από τη θάλασσα και το γεγονός ότι βρίσκονται στο στενότερο σημείο της Κρήτης έδινε στα Γουρνιά στρατηγική σημασία παρ' όλο που η μικρή τους έκταση (15.000 τ.μ.) μπορεί να οδηγήσει τον επισκέπτη στο αντίθετο συμπέρασμα. Στους αρχαίους χρόνους οι ναυτικοί προτιμούσαν να ξεφορτώνουν τα πλοία τους εκεί και να μεταφέρουν το φορτίο στη νότια Κρήτη από την ξηρά παρά να πλέουν γύρω από το επικίνδυνο ακρωτήρι Σίδερος. Αυτό ενίσχυσε τη σημασία του οικισμού που ήταν μια μικρή αλλά δραστήρια πόλη.